'Als het verleden bitter is'

Wanneer we zulke verhalen horen schrikken we. Het roept vragen op als ‘Hoe heeft dit kunnen gebeuren?’ en ‘Heeft niemand iets gemerkt?’. Juist op plekken waar zoveel professioneel toezicht is, verwacht je niet dat er geweld plaatsvindt. Het is niet te bevatten dat kinderen die al zoveel leed hebben doorstaan, nog meer te doorstaan kregen. En dat juist op plekken waar ze veilig zouden moeten zijn. Waar mensen zouden moeten zijn die voor ze zorgden, om ze gaven en de hulp zouden moeten geven die ze nodig hadden. Het is niet te begrijpen hoe eenzaam en pijnlijk de kindertijd voor deze mensen moet zijn geweest. Het gegeven dat niemand iets gemerkt heeft, kan het lastigste zijn om te verwerken voor de mensen. Misschien zag de omgeving bijzondere omstandigheden of misschien was er angst om naar buiten te treden. Stel je voor hoe het voor de destijds kwetsbare kinderen was. Al is de angst misschien niet meer actueel, de angst kan nog heel diep zitten. De kinderen zaten gevangen in de ‘bijzondere omstandigheden’, ze konden niet weg uit een plaats die ze veiligheid zou moeten geven. Het is de taak van de volwassenen om te vragen aan het kind hoe het gaat. Om oprecht en zonder (voor)oordeel te luisteren en aandacht te geven aan het kind.

Er moet iets gedaan worden

Het is niet goed wat er in het verleden in instellingen of bij pleegfamilies is gebeurd. Er heeft onrecht plaatsgevonden in levens van kleine kinderen. En dat moeten we uitspreken. Het is zoals het is. De gevolgen voor de kinderen zijn hevig, onomkeerbaar misschien. Toch is het ook goed om te beseffen dat er een waardevolle kant aan dit onderzoek zit. Om dit onderzoek uit te voeren was eerst de erkenning nodig dat er misstanden waren. Het ideaal van een veilige samenleving moest hiervoor worden losgelaten. Bij het onderzoek zelf zijn mensen betrokken die deze situaties hebben meegemaakt. De rauwheid en pijn die in hun levens speelt, komt in het onderzoek naar voren. Daarnaast was er door het rondetafelgesprek de ruimte voor ervaringsdeskundigen om met jeugdzorginstellingen en Kamerleden in gesprek te gaan. Gezien de emoties was dit een indrukwekkend gesprek. Het is fijn dat de stilte nu gevuld wordt met verhalen. Om mensen ruimte te geven voor hun verhaal is het nodig ze erkenning te geven. We kunnen niks veranderen aan de verstoorde veiligheid waarin deze kinderen moesten opgroeien. Maar we kunnen wel zorgen dat we nu genoeg veiligheid creëren dat ze hun verhalen durven te vertellen. Nu de uitkomst van het onderzoek bekend is, schept dat ook een verantwoordelijkheid. We kunnen er niet langer omheen. Er moet iets gedaan worden. Er moet meer toezicht op instellingen en pleegfamilies komen. Luister daadwerkelijk naar wat het kind te zeggen heeft. We hoeven niet meteen hele hulpverleningsinstanties om te gooien of de hele samenleving te veranderen. Begin eerst eens te luisteren naar wat iemand echt te zeggen heeft. Zeker als het om kwetsbare doelgroepen gaat. Dit mag niet bij nog meer kinderen gebeuren die op dergelijke plekken opgroeien. Dat is noodzakelijk voor de kinderen van nu en een plicht naar de kinderen die destijds te maken hadden met de misstanden.

Ga de dialoog niet uit de weg

Tijdens het rondetafelgesprek kwam ook naar voren wat mensen die slachtoffer zijn, nu nodig hebben. Het belangrijkste is om te luisteren naar de mensen. Wat hebben ze meegemaakt, hoe gaan ze daar nu mee om? Bied de ruimte en openheid om ze te laten vertellen hoe het was en hoe dit door kan spelen in het verdere leven. Natuurlijk is het ongemakkelijk en pijnlijk, maar ga de dialoog niet uit de weg. Stel vragen en probeer de ander te begrijpen. Deel wat het verhaal van de ander met je doet. Spreek je gevoelens uit en deel je gedachten. Pas op dat je geen oordeel uitspreekt, maar deel wat er in je hoofd en hart omgaat. Op deze manier gaat het gesprek de diepte in, je raakt verbonden met de ander en deelt een stukje verdriet. Door dit te delen zorg je dat de ander ervaart dat hij er niet langer alleen voor staat. Begin vandaag nog te praten met wat iemand echt bezig houdt, leer van de ander. Luister daadwerkelijk naar wat de ander te zeggen heeft.

De Augeo Jongerentaskforce luistert naar kinderen en jongeren die ervaring hebben met kindermishandeling, vechtscheidingen en chronisch pesten. De jongeren denken en praten mee, en geven belangrijke adviezen aan bijvoorbeeld beleidsmakers en politici.