Veel meer slachtoffers van kindermishandeling tijdens de lockdown

Dat blijkt uit het rapport Kindermishandeling tijdens de eerste lockdown dat de Universiteit van Leiden deze week heeft gepubliceerd. De onderzoekers gingen na of tijdens de lockdown van maart, waarin ook de scholen en de kinderopvang hun deuren sloten, een verandering te zien was in de (on)veiligheid van de thuissituatie van kinderen. Zij gebruikten de methodiek van de Nationale Prevalentiestudies Mishandeling van Kinderen (NPM) waardoor een vergelijking mogelijk was met de cijfers van voor de lockdown. 

Naar schatting 14 op de 1.000 kinderen, in totaal dus zo’n 40.000 kinderen, waren tijdens de lockdown thuis onveilig. Dat zijn meer dan twee keer zoveel kinderen dan in dezelfde periode zonder lockdown: toen hadden medewerkers uit het onderwijs en de kinderopvang over bijna 15.000 kinderen zorgen. 

Al bestaande zorgen

Opvallend is dat het vooral kinderen betreft over wie al zorgen bestonden: over slechts 8,6% van de kinderen is het vermoeden van kindermishandeling ontstaan tijdens de lockdown. In de helft van de gevallen bestond het vermoeden al voor de lockdown, maar verergerden de zorgen daarna. Daarnaast blijkt er een grote groep kinderen waarover professionals zich al zorgen maakten tijdens de lockdown uit beeld te zijn geraakt. Naar schatting gaat dat om 19.000 kinderen, ofwel 6 op de 1.000 kinderen. 

Emotionele verwaarlozing 

Tijdens de lockdown is emotionele verwaarlozing de meest gerapporteerde vorm van kindermishandeling; met name verwaarlozing van onderwijs en getuige van partnergeweld zijn vaak genoemd. Deze vorm van kindermishandeling komt significant vaker voor tijdens lockdown dan ervoor, aldus de onderzoekers. 

Risicofactoren voor kindermishandeling

Uit dit onderzoek komen drie risicofactoren naar voren die de kans op kindermishandeling tijdens de lockdown significant hebben vergroot. Ten eerste zorgde een laag opleidingsniveau van de ouders voor een verhoogd risico op kindermishandeling, ruim 10 keer groter dan bij ouders met een hogere opleiding. Ten tweede blijkt in gezinnen waar ouders werkeloos waren het risico op kindermishandeling ruim 3 keer groter dan in andere gezinnen. En tot slot bleek gezinsgrootte een risicofactor, maar dan alleen voor gezinnen met 4 of meer kinderen. In die gezinnen was het risico op kindermishandeling ruim 2 keer groter dan in kleinere gezinnen. 

De resultaten wijzen erop dat de sluiting van kinderopvang en scholen met name voor kwetsbare gezinnen kan hebben geleid tot onveilige thuissituaties en achterstand in het onderwijs. Deze problemen zijn niet per definitie opgelost als de scholen straks weer open zijn. Deze kinderen en hun ouders zullen ook daarna ondersteuning nodig hebben.

Ter aanvulling

In mei dit jaar publiceerde het Verwey-Jonker Instituut de resultaten van een onderzoek in opdracht van Augeo Foundation over de impact van de coronacrisis op gezinnen waar huiselijk geweld speelt. Hieruit blijkt dat het geweldsniveau in gezinnen die voor de lockdown al wel gemeld waren bij Veilig Thuis, gemiddeld genomen niet is toegenomen, maar merendeels even ernstig is gebleven. Beide rapporten maken duidelijk dat de lockdowns voor kwetsbare gezinnen waar geweld dreigt of al aanwezig was, te veelvuldig een negatief effect hebben op de veiligheid. Het weer opengaan van scholen is cruciaal, maar tegelijkertijd ook niet de remedie voor herstel van gezinsschade door geweld.