Als kinderen thuis onveilig opgroeien kunnen zij daar ernstige gevolgen van ondervinden. Zeker als er geen volwassene is die hen helpt hun situatie te begrijpen en op wie zij kunnen terugvallen. De kans dat zij allerlei (trauma)klachten ontwikkelen is groot. Soms tot ver in hun volwassen leven.

Stress is normaal

Stress hoort bij het leven. Het helpt ons functioneren in nieuwe of spannende situaties. In zo’n situatie gaat er in de hersenen een alarmbel af, die ervoor zorgt dat in ons lichaam stresshormonen worden aangemaakt, die ons helpen in een milliseconde een inschatting te maken van de situatie en te beslissen welke actie je moet ondernemen. De vier meest voorkomende reacties zijn: vechten, vluchten, bevriezen of ‘bevrienden’. Als het gevaar geweken is en de situatie weer normaal is, nemen de stressgevoelens af en verdwijnen de stresshormonen uit je lichaam.

Stresssysteem in de war

Als spannende of gevaarlijke gebeurtenissen zich blijven herhalen, zoals bij mishandeling of opgroeien met een ouder met ernstige problemen, raakt het stresssysteem van kinderen ontregeld. Zij voelen zich langdurig onveilig bij de personen van wie zij afhankelijk zijn voor liefde en zorg en op de plek waar ze zich veilig en ontspannen zouden moeten voelen. De alarmbel in de hersenen van deze kinderen is te scherp afgesteld en gaat constant af, waardoor hun lichaam stresshormonen blijft aanmaken. Deze hormonen helpen hen overeind te blijven in een bedreigende omgeving, maar zorgen er ook voor dat zij zich zelden helemaal kunnen ontspannen en veilig voelen. Stresshormonen die niet goed afgevoerd worden, kunnen ernstige schade veroorzaken in het lichaam en het brein van kinderen. Zeker als kinderen nog volop in ontwikkeling zijn, kunnen de gevolgen ernstig zijn.

Traumaklachten

Van alle kinderen die een of meer schokkende gebeurtenissen meemaken, ontwikkelt ongeveer 16% een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Hoeveel kinderen die thuis onveilig opgroeien dit betreft, weten we niet precies. Wel lopen deze kinderen een grotere kans op de ontwikkeling van allerlei (traumatische) stressklachten. Door chronische stress kunnen kinderen moeite hebben emoties te begrijpen, te beheersen en te uiten. Kinderen voelen zich snel overprikkeld en kunnen daardoor emotionele uitbarstingen krijgen, zoals huilbuien, uitbarstingen van woede of extreme schrikreacties. Andere kinderen proberen lastige gedachten en gevoelens zoveel mogelijk te blokkeren en lijken juist afstandelijk en onbereikbaar.

Ook kunnen kinderen psychosomatische klachten krijgen, zoals hoofdpijn of buikpijn, depressieve klachten, angstklachten of concentratieproblemen. Allemaal klachten die de lichamelijke, cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling kunnen verstoren. Als deze klachten te lang aanhouden of te intens zijn, is traumabehandeling nodig. Maar ook voor andere klachten als gevolg van mishandeling en verwaarlozing kan behandeling aangewezen zijn.

Wat doet stress met kinderen?

Chronische stress en traumatische ervaringen kunnen impact hebben op de ontwikkeling van het kinderbrein, op de emoties en het gedrag van kinderen. Onderstaande animatie over de Window of Tolerance legt deze impact goed uit.


Veelgestelde vragen

Wil je meer weten of heb je een vraag?

Heb je niet kunnen vinden wat je zoekt, of heb je nog een vraag? Laat het hier weten, dan nemen we contact met je op.