Dwingende controle en femicide – bewustwording en kennis

In Nederland wordt gemiddeld elke acht dagen een vrouw vermoord door haar (ex-)partner: femicide. Vaak gaat hier een lange periode van dwingende controle (ook wel intieme terreur genoemd) aan vooraf, waarbij de partner de macht heeft over het slachtoffer. Naar schatting zijn in Nederland jaarlijks 200.000 mensen Nederland slachtoffer van dwingende controle. Femicide is één van de meest voorspelbare vormen van moord omdat het vaak volgens een vast patroon loopt – mits we dit patroon tijdig herkennen. Het is dus essentieel dat professionals kennis hebben van dwingende controle en de signalen kunnen herkennen. Specifieke aandacht voor de alarmsignalen van femicide – de rode vlaggen, die kunnen duiden op escalatie van geweld – is daarbij nodig. Dat zijn bijvoorbeeld stalking of poging tot verwurging. Meer over rode vlaggen vind je in deze signalenwijzer.

Campagnes ter bewustwording

Onlangs startte Veilig Thuis de campagne ‘Is dit liefde?’, waarin aandacht wordt gevraagd voor een vorm van huiselijk geweld die vaak onzichtbaar blijft: psychisch en emotioneel geweld binnen relaties. De campagne belicht de fases van intieme terreur en de alarmsignalen, en biedt handvatten om dwingende controle te herkennen en bespreekbaar te maken.
Vorige week lanceerde het Ministerie van Justitie en Veiligheid de campagne ‘Waar ben je?’, onderdeel van het programma ‘Stop femicide’. Deze campagne vraagt specifiek aandacht voor femicide en dwingende controle. Met een indringende video maakt de campagne duidelijk hoe signalen van dwingende controle herkend kunnen worden en roept op contact op te nemen met Veilig Thuis voor hulp en advies. Zo wordt voorkomen dat geweld onopgemerkt blijft door omstanders.

Nieuw platform Veilig Thuis

Veilig Thuis heeft onlangs een nieuw online platform gelanceerd. Hier kunnen slachtoffers, omstanders en professionals laagdrempelig informatie vinden en advies vragen over huiselijk geweld en kindermishandeling. Het platform biedt nu ook 24/7 de mogelijkheid tot gratis bellen. Dit verlaagt de drempel voor het zoeken van hulp en ondersteunt professionals bij signalering en doorverwijzing.

Kinderen in het vizier

Hoewel campagnes vaak de volwassen slachtoffers centraal stellen, zijn kinderen in deze gezinnen belangrijke betrokkenen – en kunnen zij zelf ook slachtoffer zijn van dwingende controle. Daar is nog veel minder aandacht voor. Bijvoorbeeld wanneer ouders buitensporige regels en straffen opleggen (maar dit wegzetten als discipline bijbrengen), of wanneer kinderen gaslighting (een vorm van manipulatie) door de ouders ervaren of wanneer kinderen worden ingezet als controlemiddel binnen het conflict tussen ouders. Dwingende controle heeft voor kinderen ingrijpende gevolgen voor hun veiligheid, ontwikkeling en het relationele voorbeeld dat ze meekrijgen. Bij signalen van geweld is het daarom altijd belangrijk om de impact op kinderen mee te nemen.

Dwingende controle onder jongeren

Dwingende controle beperkt zich niet tot volwassenen. Ook jongeren kunnen in hun relaties te maken krijgen met geweld. Europees onderzoek laat zien dat de helft van de jongeren te maken krijgt met geweld en ernstige conflicten in romantische relaties. We onderzoeken momenteel hoe dit in Nederland zit, hoe we bewustwording kunnen vergroten en hoe we het kunnen voorkomen.